Algoritma Gösterim Şekilleri (2.Bölüm)

Konu ile ilgili bir önceki yazımızda Algoritmaların Düz yazı ve Sözde kod gösterimlerini incelemiştik. Bu yazımızda Algoritmaların Akış Şemaları ile gösterimlerini inceleyeceğiz. Bir algoritmanın görsel şekiller ve sembollerle ifade edilmiş haline “Akış Şemaları” adı verilir. Akış şeması sembolleri ANSI (American National Standards Institute) standardı olarak belirlenmiş ve tüm dünyada kullanılmaktadır. Algoritma doğal dille yazıldığı için herkes tarafından anlaşılamayabilir ya da başka anlamlar çıkarılabilir. Ancak akış çizgelerinde her bir şekil standart bir anlam taşıdığı için farklı yorumlanması mümkün değildir.

Akış Şeması Şekilleri

Örnek: İki sayının toplamını hesaplayan algoritmanın akış şeması ile gösterimi.

Sözde Kod	Akış Şeması
Toplam için T, birinci sayı için X, ikinci sayı için Y seç
1.BAŞLA
2.X değerini OKU
3.Y değerini OKU
4.T = X + Y
5.T değerini YAZ
6.BİTİR

Mantıksal Yapılar

Bir bilgisayar programının geliştirilmesinde kullanılan programlama dili ne olursa olsun bu programların akış şemalarında genel olarak üç basit mantıksal yapı kullanılır.

1. Sıralı Yapı
2. Karar Verme Yapısı
3. Tekrarlı Yapı

Sıralı Yapı: Hazırlanacak programdaki her işlemin mantık sırasına göre nerede yer alması gerektiğini vurgular. Bu yapı sona erinceye kadar ikinci bir işlem başlayamaz.

Karar Verme Yapısı: Birden fazla sıralı yapı seçeneğini kapsayan modüllerde, hangi şartlarda hangi sıralı yapının seçileceğini belirler.

Tekrarlı Yapı: Algoritma içinde, bazı satırlar tekrarlı şekilde işlem görüyorsa, bir döngü söz konusudur. Döngülere belirli bir koşul geçerli olduğu sürece devam eden eylemleri tanımlamak için başvurulur.

İşlemler ve Operatörler

İşlemler 3’e ayrılır:

1. Matematiksel İşlemler
   • Temel Aritmetik İşlemler: Toplama, çıkarma, çarpma, bölme
   • Matematiksel fonksiyonlar: Üstel, logaritmik, trigonometrik, hiperbolik vb.
2. Karşılaştırma İşlemleri
3. Mantıksal İşlemler

Algoritmada Kullanılan Terimler

Algoritmada kullanılan terimler aşağıdaki gibidir:

1. Tanımlayıcı
2. Değişken
3. Atama
4. Sayaç
5. Döngü

1. Tanımlayıcı

Yazılımcı tarafından oluşturulan programdaki değişkenleri, sabitleri, kayıt alanlarını, özel bilgi tiplerini vb. adlandırmak için kullanılan kelimelerdir. Tanımlayıcılar, yerini tuttukları ifadelere çağrışım yapacak şekilde seçilmelidir. İngiliz alfabesindeki A-Z veya a-z arasındaki 26 harf ile 0-9 arası rakamlar kullanılabilir. Sembollerden sadece alt çizgi (_) kullanılabilir. Tanımlayıcı isimleri harfle veya alt çizgiyle başlayabilir. Tanımlayıcı ismi, rakamla başlayamaz veya sadece rakamlardan oluşamaz.

2. Değişken

Programın her çalıştırılmasında, farklı değerler alan bilgi/bellek alanlarıdır. Değişken isimlendirilmeleri, tanımlayıcı kurallarına uygun biçimde yapılmalıdır.

 Örnekler:

• Dikdörtgenin uzun kenarının aktarıldığı değişken:
  • uzun_kenar,
  • UzunKenar,
  • uzunKenar
  • Bir öğrenciye ait ismin aktarıldığı değişken:
    • isim,
    • ogrenci_isim,
    • ogrenciIsım

3. Atama

Değişkenlere değer aktarma işlemidir. Değişkenlere atanan bu değerler daha sonra tekrar kullanılabilirler.

Değişken = Değer

Sağdaki Değer sonucu Değişken’e aktarılır. Bu durumda Değişken’in bir önceki değeri varsa silinir.

 4. Sayaç

Bazı işlemlerin belirli sayıda yaptırılması ve üretilen değerlerin sayılması gerekebilir. Bu tür sayma işlemlerine algoritmada Sayaç adı veriler. Sayaçlar da birer değişkendir.

Sayac = Sayac + 1

Bu işlemde Sayac değişkenine 1 eklenmekte ve oluşan sonuç yine kendisine yani Sayac değişkenine aktarılmaktadır.

5. Döngü

Birçok programda bazı işlemler, belirli ardışık değerlerle gerçekleştirilmekte veya belirli sayıda yaptırılmaktadır.  Programlardaki belirli işlem bloklarını, verilen sayıda gerçekleştiren işlem akış çevrimlerine “döngü” denir.

Örneğin; 1 ile 1000 arasındaki tek sayıların toplamını hesaplayan programda T=1+3+5 …. yerine 1 ile 1000 arasında ikişer artan bir döngü kurulu ve döngü değişkeni ardışık toplanır.

http://www.algoritmaveprogramlama.com

Kaynaklar

• Okt. Tuna GÖKSU Bilgisayar ve Programlama Sunumu
• N. Ercil Çağıltay ve ark., C DERSİ PROGRAMLAMAYA GİRİŞ, Ada Matbaacılık, ANKARA; 2009.
• Milli Eğitim Bakanlığı “Programlamaya Giriş ve Algoritmalar Ders Notları”, 2007